Stereochemia w praktyce
Talidomid
Nie ulega wątpliwości, że okres ciąży każda kobieta odczuwa inaczej, jednak poranne mdłości są pośrednio wpisane w ten czas. Dynamiczny rozwój chemii w latach ’60 XX wieku doprowadził do odkrycia leku talidomid, który działał na powyżej wspomniane objawy. Talidomid początkowo sprzedawany w Niemczech Zachodnich jako Contergan później wprowadzony na rynek Wielkiej Brytanii pod nazwą Distaval.
Stereochemia
Stereochemia to dział chemii badający strukturę przestrzenną cząsteczki i wynikające z niej właściwości chemiczne, fizyczne, biologiczne. W wyniku reakcji często otrzymujemy mieszaninę dwóch enancjomerów ( z Greckiego enántios) które mają się względem siebie jak lewa i prawa ręka. Czyli wyglądają prawie tak samo, ale mając dwie lewe ręce… za dużo pożytecznego nie zrobimy.
Działanie leku Talidomid
Talidomid posiada chiralny atom węgla i występuje w postaci dwóch enancjomerów R i S. Odmiana R ma właściwości uspokajające. Niestety nasz organizm w wątrobie przekształca stereoizomer R do S, który ma negatywne działanie na nerwy w kończynach (neuropatia obwodowa). Lek Talidomid był skierowany do kobiet w ciąży. Naturalna ochrona matki nie chroniła dziecka przed działaniem talidomidu, będącego substancją teratogenną dla embrionu, który jest niezwykle wrażliwy.
Badania przeprowadzone na ciężarnych szczurach i królikach nie wykazały przeciwwskazań do zastosowania leku na ciężarnych kobietach. Różnice w budowie łożyska i procesie rozwoju zapewniły zwierzętom eksperymentalnym większą odporność na talidomid niż ludziom. Dopiero późniejsze testy na rezusach z rodziny Cercopithecidae potwierdziły te same objawy co u ludzi. W konsekwencji zażywania talidomidu około 10 000 kobiet urodziło dzieci bez rąk (amelia) z deformacją kończyn oraz innymi zmianami. Po odkryciu teratogennych właściwości leku, natychmiast został wycofany i rozpoczęto postępowanie sądowe przeciwko producentom leku.
Wielka tragedia miała swoje pozytywne konsekwencje:
- Utworzono w Wielkiej Brytanii instytucje Committee on Safety of Medicines która sprawdza informacje dotyczące opracowywania leków oraz zaostrzono procedury dotyczące leków w Amerykańskiej agencji Food and Drug Administration(FDA).
- Lekarze zwrócili uwagę, że leki mają nie tylko właściwości lecznice, ale mogą być również toksyczne.
Talidomid wraca do apteki…
Możliwość zahamowania rozwoju komórek nowotworowych to szansa na zatrzymanie rozprzestrzeniania się raka w organizmie. Naukowcy, wykorzystując teratogenne działanie leku odkryli możliwość zastosowania go jako leku przeciwrakowego, a także przy leczeniu trądu i HIV.
Badania nad pochodnymi talidomidu doprowadziły do utworzenia pomalidomidu zatwierdzonego przed FDA w 2013 roku jako lek przeciwko szpiczakowi mnogiemu, otrzymał również zgodę komisji europejskiej i oczekuje się, że będzie sprzedawany w Europie pod nazwą Imnovid.
Z pewnością naukowcy robią wszystko aby poprawić stan naszego zdrowia oraz możliwie przedłużyć życie. Jednak nie zapominajmy, że nie ma bezpiecznych leków, są tylko bezpieczne sposoby ich używania. Jeśli podoba Ci się artykuł to polub nasz fanpage FB.
Zachęcamy również do przeczytania naszego ostatniego artykułu ELEMENTUM pt.: “Czy biologiczne zombie uratują nasz świat?“, a także jeśli zainteresował Cię temat matury z biologii i chciałbyś dowiedzieć się więcej to zapraszamy do umówienia się na lekcję z biologii(korepetycje biologia) do naszego eksperta!
Autor: Maciej Młodziejewski
Źródła:
-https://myelomabeacon.org/news/2013/08/09/pomalidomide-imnovid-pomalyst-europe-ema-approval-multiple-myeloma/
-J.Timbrell, Paradoks Trucizn, PWN, 2018